در محل‌هایی که احتمال نشت گاز وجود دارد، خطراتی زیادی جان و مال افراد را تهدید می‌کند. در این مکان‌ها گازهای سوختنی قابل اشتعال مانند CNG، استفاده می‌شود که به راحتی مشتعل می‌شوند. در محیط منزل نیز امکان نشت گاز از شوفاژخانه‌ها و وسایل گازسوز خانه وجود دارد. دتکتور گاز به منظور تشخیص گازهای خطرناک در محیط طراحی شده‌اند. در صورتی که میزان گاز موجود در هوا از حد مجاز تعریف‌شده در سیستم بالاتر برود، هشداردهنده نشت گاز یا همان دتکتور گاز، سیگنال اعلام خطر را به کنترل پنل مرکزی ارسال می‌کند.
دتکتور گاز وسیله‌ای است که وجود گازهای قابل اشتعال و سمی در فضا را شناسایی می‌کند. این وسیله جزء تجهیزات ایمنی در ساختمان‌ها و مراکز صنعتی است که به کمک آن می‌توان نشت گاز را به سرعت تشخیص داد. دتکتور گاز غلظت غیرعادی گاز را به سرعت تشخیص داده و بلافاصله به سیستم‌های کنترلی اعلام می‌کند. دتکتورهای گاز دارای استانداردها و گواهینامه‌های مختلف از سازمان‌های صدور گواهینامه صنعت می‌باشند.
دتکتور گاز اکسیژن O2
دتکتور گاز اکسیژن (Oxygen Gas Detector) دستگاهی برای تشخیص نشت گاز اکسیژن است. این وسیله می‌تواند غلظت گاز اکسیژن در محیط های صنعتی را بسرعت تشخیص دهد. مناسب‌ترین نوع سنسور برای شناسایی سطح اکسیژن سنسور الکتروشیمیایی می‌باشد.
بهترین محدوده اندازه‌گیری برای گاز اکسیژن 0 الی 25 درصد VOL (درصد حجمی) است. Vol% یعنی نسبت حجمی یک گاز به کل حجم مخلوط گازهای موجود در هوای محیط است.
دتکتور گاز هیدروژن H2؟
دتکتور گاز هیدروژن (H2) برای تشخیص وجود آمونیاک در محیط های صنعتی کاربرد دارد. این ردیاب با دارا بودن گواهینامه های ATEX و IECEx ،SIL2 و سنسور الکتروشیمیایی با قابلیت اندازه گیری غلظت گاز محیط در محدوده 0-100ppm ، یک گزینه بسیار مناسب برای انواع محیط های صنعتی است. موارد مصرف در صنایع برودتی چیلر ها ، کارخانجات تولید کربنات سدیم ، مواد شوینده ، کارخانجات قند و شکر و … می باشد.
گاز های متصاعد شده از باطری ها در اتاق باطری توسط این دتکتور بخوبی شناسایی می شود .
دتکتور گاز سولفید هیدروژن H2S ؟
سولفید هیدروژن گازی بی رنگ است که حدود 20 درصد از هوا سنگین‌تر است. از آنجایی که چگالی آن از هوا بیشتر است، می تواند در مناطق کم ارتفاع جمع شود. لازم به یادآوری است که سولفید هیدروژن یک گاز بشدات قابل اشتعال است. نقطه اشتعال (428 درجه فارنهایت یا 250 درجه سانتیگراد) سولفید هیدروژن خیلی نزدیک به پنبه معمولی و سریعتر از بنزین است. هنگام کار در مناطقی که ممکن است سولفید هیدروژن وجود داشته باشد، باید ایمنی را رعایت فرمایید. همچنین در این محیط ها، شما باید فقط از تجهیزات ضدانفجاری و تایید شده استاندارد استفاده کنید.
سولفید هیدروژن چیست؟
سولفید هیدروژن (H2S) گازی بسیار خطرناک، قابل اشتعال، بی رنگ و سمی است. سولفید هیدروژن معمولاً به طور طبیعی وجود دارد. سولفید هیدروژن بیشتر در معادن آلی زیرزمینی، منابع گاز طبیعی (در استحصال و فرآوری نفت خام و گاز طبیعی در محل های حفاری)، منهول ها، چشمه های آب گرم و فاضلاب یافت می شود. این گاز بی رنگ و قابل اشتعال بوی تخم مرغ پوسیده می دهد. به هیدروژن سولفید در صنعت نفت، گاز ترش گفته می‌شود. همچنین این گاز می تواند به شکل زباله های مایع صنعتی باشد.
اثرات گاز سولفید هیدروژن بر روی انسان
سولفید هیدروژن یک گاز سمی است و در صورت قرار گرفتن انسان در معرض غلظت زیاد آن برای طولانی مدت عواقب مهلک و جبران ناپذیری را ایجاد کند. وقتی انسان درمعرض سولفید هیدروژن قرار می‌گیرد، مکانیسم تنفس سلول را متوقف می کند و اکسیژن را مسدود می کند. در غلظت های بالا، پس از چند بار نفس کشیدن، قربانی نمی تواند نفس بکشد و از دست دادن هوشیاری خود را تجربه می کند. بهترین و امن ترین راه تشخیص سولفید هیدروژن استفاده از دتکتور گاز است.
- بین 0.002 الی 0.3ppm بوی تخم مرغ فاسد احساس می شود
- بین دامنه 2 الی 3ppm بوی شدیدی در محیط ایجاد می کند
- در محدوده 5 الی 10ppm استفاده از تجهیزات محافظتی ضروری است
- در محدوده 10الی 50ppm باعث خارش شدید، سردرد و حالت تهوع می شود
- در محدوده 50 الی 100ppm باعث آسیب چشم می شود0
- در 100ppm حس بویایی طی 2 تا 15 دقیقه از بین می رود و سردرد و حالت تهوع شروع می شود
- 100ppm و بالاتر، مشکلات جدی در تنفس ایجاد می کند
- در 200ppm حس بویایی به سرعت از بین می رود و باعث زخم و سوختگی چشم می‌شود
- در 500ppm کنترل تعادل و تفکر از بین می رود، آسیب به چشم ایجاد می شود و بی هوشی ناگهانی رخ می دهد
- بین 500 الی 1000ppm بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر جدی می گذارد و در مدت کوتاهی منجر به مرگ می شود
- در 1000ppm ایست ناگهانی تنفسی رخ می دهد و اگر بهبودی سریع نباشد، مرگ یا آسیب دائمی مغز ایجاد می شود
- 1000ppm به بالا باعث مرگ ناگهانی می شود
با توجه به این اثرات مضر و کشنده، ایجاد سیستم های لازم برای تشخیص گاز )دتکتور گاز( در محیط های حفاری نفت، معادن و فاضلاب ضروری است. این اقدامات احتیاطی لازم برای جلوگیری از قرار گرفتن کارگران و پرسنل می باشد.
دتکتور گاز متان CH4 ؟
دتکتور گاز متان (Methane Gas Detector) دستگاهی برای تشخیص سریع نشتی گاز متان است. در جوهایی که احتمال وجود گاز و بخارات متان در آنجا است، این وسیله با ایجاد آلارم قبل از وقوع انفجار موجبات ایمنی در محیط می‌شود.
گاز متان شدیدا انفجاری است و وجود کمترین مقادیر آن در هوای محیط، عملا خطر انفجار و به دنبال آن خسارت های جانی و مالی را به دنبال خواهد داشت. از این رو، در صورتی که در محیطی کمترین خطر نشتی و تجمع این گاز (CH4) وجود داشته باشد، از دتکتور متان برای اندازه گیری غلظت و پیشگیری از خطر استفاده نمایند.
ضرورت استفاده از دتکتور گاز متان
گاز متان (CH4) به عنوان یکی از اجزای اصلی گاز طبیعی، در بسیاری از کاربردهای صنعتی و خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما نشت این گاز بی‌رنگ و بی‌بو می‌تواند منجر به حوادث بسیار خطرناک و جبران‌ناپذیری شود. در ادامه، چندین مثال واقعی از حوادث ناشی از نشت گاز متان ارائه می‌شود که اهمیت نصب دتکتور گاز متان را به‌خوبی نشان می‌دهند.
- یکی از تلخ‌ترین حوادث صنعتی در ایران، انفجار معدن زغال سنگ یورت در استان گلستان در سال 1396 بود. این حادثه مرگبار منجر به مرگ 43 کارگر معدن شد. علت اصلی این انفجار نشت گاز متان در تونل‌های معدن و تجمع آن بود که در اثر یک جرقه منفجر شد. نبود سیستم‌های هشدار دهنده گاز متان یکی از عوامل افزایش تلفات در این حادثه بود.
- در سال 1395، واحد پارازایلین پتروشیمی بوعلی سینا در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر دچار انفجار و آتش‌سوزی گسترده‌ای شد. این حادثه که به دلیل نشت گاز متان رخ داد، خسارات مالی زیادی به بار آورد و تأسیسات را برای مدتی از کار انداخت. خوشبختانه این حادثه تلفات جانی نداشت، اما اهمیت نصب دتکتورهای گاز متان و سیستم‌های ایمنی در صنایع پتروشیمی را برجسته کرد.
- سال 1392، مجتمع پتروشیمی مارون در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر دچار انفجار شدیدی شد که علت آن نشت گاز متان بود. این حادثه منجر به مرگ 1 نفر و جراحت چندین نفر دیگر شد. تحقیقات نشان داد که دتکتورهای گاز موجود در محل به درستی عمل نکرده و نشت گاز به موقع شناسایی نشده بود.
حوادثی که ذکر شد نشان‌دهنده خطرات جدی ناشی از نشت گاز متان در صنایع مختلف ایران است. نصب دتکتورهای گاز متان با قابلیت تشخیص سریع نشت و هشدار به موقع، می‌تواند از وقوع چنین حوادثی جلوگیری کند و جان بسیاری از افراد را نجات دهد.
این دستگاه قابل اعتماد می‌توانند، تفاوت بزرگی در ایمنی محیط‌های صنعتی ایجاد کنند. نصب دتکتورهای گاز متان در تأسیسات صنعتی، معادن و سایر محیط‌های خطرناک، یک اقدام ضروری است که می‌تواند به کاهش خطرات و افزایش ایمنی کمک کند. با توجه به تجربیات تلخ حوادث گذشته، اهمیت این اقدام بیش از پیش مشخص است.
دتکتور گاز مونوکسید کربن CO؟
مونوکسید کربن یا (CO) گازی بی‌رنگ، بی‌بو، سمی و بسیار قابل اشتعال می‌باشد که از نظر شیمیایی متشکل از یک اتم کربن و یک اتم اکسیژن است. این گاز از احتراق ناقص سوخت‌های فسیلی و یا در هنگامی که سوخت‌ها به دلیل کمبود اکسیژن به طور کامل نسوزند به وجود می‌آید. کربن منوکسید Carbon monoxide خیلی سریع به هموگلوبین خون متصل شده و اکسیژن‌رسانی به بافت‌های بدن را مختل می‌کند، از این رو یکی از گاز های سمی قوی برای انسان و حیوانات است و می‌تواند به سرعت منجر به خفگی شود.
کاربردهای گاز مونوکسید کربن
تولید فولاد: این گاز در واکنش با آهن، CO دیگر اکسید نمی‌شود و به‌عنوان منبع کربن برای تولید فولاد کاربرد دارد.
تولید گاز شیمیایی: از این گاز بعنوان یک منبع کربن و هیدروژن در تولید گاز شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. گاز شیمیایی حاصل از واکنش CO با هیدروژن با نام گاز سینتزیس (Syngas) شناخته می‌شود که در تولید انواع مواد شیمیایی مانند پلاستیک، کائوچو و فرآورده‌های نفتی کاربرد دارد.
تولید سوخت‌های زیستی: با تبدیل کربن منواکسید کربن به مواد شیمیایی دیگر، این گاز می‌تواند به عنوان یک منبع انرژی برای تولید سوخت‌های زیستی مورد استفاده قرار گیرد.
محصولات الکترونیکی: Carbon monoxide یک عامل ردیابی در تولید محصولات الکترونیکی نظیر رایانه‌ها و تلفن همراه است.
تولید انرژی: می‌تواند به عنوان منبع انرژی در سیستم‌های تولید برق استفاده شود. در این روش،CO به‌صورت دائمی با اکسیژن ترکیب شده و انرژی حرارتی را تولید می‌کند.
تصفیه گازها: بعنوان یک ماده تصفیه‌کننده در فرآیند تصفیه گازها استفاده شود. در این روش، منواکسید کربن با دیگر گازهای آلاینده ترکیب می‌شود و به‌عنوان یک ماده خنثی‌کننده برای آلاینده‌ها عمل می‌کند.
تولید نوشابه: از گاز منوکسید کربن در تولید نوشیدنی های گازدار استفاده می‌شود.
اهمیت دتکتور گاز مونوکسید کربن
دتکتور گاز مونوکسید کربن (CO) یکی از دستگاه‌های بسیار حیاتی در حفظ ایمنی و سلامتی ما است. اهمیت استفاده از این دستگاه‌ها ناشی از خطرات جدیی است که گاز مونواکسید کربن می‌تواند برای سلامتی انسان‌ها به وجود آورد. در ادامه، به برخی از این اهمیت‌ها اشاره خواهیم کرد:
پیشگیری از مسمومیت: گاز مونواکسید کربن یک گاز بی‌بو و بی‌رنگ است که در محیط بسته به دلایل مختلف مانند نشتی از دستگاه‌های گرمایشی، آتش سوزی ناقص یا تولیدات صنعتی به وجود می‌آید. این گاز با تجمع در محیط می‌تواند مسمومیت جدی و حتی مرگ را در انسان‌ها ایجاد کند. دتکتور گاز مونواکسید کربن، با تشخیص زودهنگام این گاز، به ما امکان می‌دهد تا در صورت نشتی یا تجمع آن، اقدامات لازم را برای ایمنی خود و دیگران به موقع انجام دهیم.
حفاظت از خانه و محیط کار: دتکتورهای گاز مونوکسید کربن به عنوان یک سیستم هشداردهنده در خانه‌ها، ادارات، هتل‌ها و ساختمان‌های صنعتی استفاده می‌شوند. با نصب این دستگاه‌ها در محیط‌هایی که احتمال تجمع گاز مونواکسید کربن وجود دارد، می‌توان از خطر آتش‌سوزی، مسمومیت و تهدید جانی برای ساکنین و کارکنان جلوگیری کرد.
آگاهی زودهنگام: دتکتور گاز مونواکسید کربن با صدور هشدار صوتی و نوری در صورت تشخیص گاز، ما را در جریان قرار می‌دهد و به ما امکان می‌دهد تا سریعاً محل را ترک کنیم و اقدامات لازم را برای ایمنی خود و دیگران انجام دهیم. این آگاهی زودهنگام در کاهش زمان واکنش و ایجاد فرصت برای خروج از محیط خطرناک بسیار مؤثر است.
به طور کلی، دتکتور گاز مونواکسید کربن اهمیت زیادی در حفظ ایمنی و سلامتی ما دارد. نصب و استفاده از این دستگاه‌ها به ما اطمینان می‌دهد که در صورت تجمع گاز مونواکسید کربن، به طور سریع واکنش نشان داده و از خطرات جدی جلوگیری کنیم.
انواع گازها :
